Mùa hè ấy, tôi về xã miền núi của huyện Như Xuân, Thanh Hóa, trong chương trình tình nguyện Mùa hè xanh. Cái nắng nơi đây thiêu cháy từng mảng đất nâu khô cằn, từng bước chân đi qua đều dậy lên bụi mù. Nhưng bù lại, người dân nơi này đôn hậu, trẻ con đứa nào cũng mắt sáng long lanh, dù áo vá chằng vá đụp.
Tôi là sinh viên năm ba ngành Xã hội học, tuổi thơ trôi qua trong sự chắp nối và lặng thinh. Mỗi lần ai đó hỏi về gốc gác, tôi chỉ biết mỉm cười: “Em được nhận nuôi từ trại trẻ sau trận bão ở Hà Tĩnh.” Tôi không có ký ức về cha mẹ ruột, chỉ nhớ mang máng, ngày được đưa đi, tay tôi đeo một chiếc vòng bạc nhỏ, khắc hai chữ kỳ lạ mà đến giờ vẫn chẳng rõ nghĩa: “Thảo An.” Mẹ nuôi giữ lại chiếc vòng ấy như một kỷ vật.
Ngày đầu tiên đến điểm trường lẻ, tôi chú ý đến một bé gái trạc tám, chín tuổi. Nó không giống những đứa trẻ hay cười khác. Nó lầm lũi, ít nói, nhưng luôn có mặt ở sân trường từ sớm, ngồi ở bậc thềm nhìn lên bảng đen, ánh mắt hoang hoải.
Tôi hỏi mấy cô giáo thì được biết con bé tên Hà, mồ côi cả cha lẫn mẹ sau một trận lũ quét năm ngoái. Từ ấy, nó được người dân trong bản cưu mang, ai cho gì ăn nấy, sống lay lắt như ngọn cỏ dại.
Chiều hôm đó, tôi mang cho con bé một hộp màu nước. Nó mím môi cảm ơn, ánh mắt lóe sáng như vừa chạm vào phép màu. Khi vạt áo con bé vén lên, tôi thoáng thấy nơi cổ tay nhỏ nhắn kia là một chiếc vòng bạc xỉn màu — khắc hai chữ: “Thảo An.”
Tôi chết sững.
Tim tôi như bị ai đó bóp nghẹt. Tôi xin được xem chiếc vòng, giả vờ trầm trồ. Con bé ngơ ngác nhưng ngoan ngoãn đưa tay cho tôi.
Tôi run run:
— Ai cho em chiếc vòng này?
Nó lắc đầu:
— Lúc người ta vớt em lên từ bùn, trên tay đã có rồi. Cô bác bảo chắc là mẹ đặt tên em như vậy, rồi mất tích luôn…
Tôi trở về lán trọ đêm đó với tâm trí hỗn loạn. Tôi lấy chiếc vòng cũ mà mẹ nuôi vẫn giữ cho tôi ra. So nét chạm bạc, so vết trầy xước, rồi khắc tên — giống nhau đến từng chi tiết.
Cả đêm tôi không ngủ.
Sáng hôm sau, tôi xin phép chủ tịch xã cho tôi tra cứu hồ sơ cứu nạn năm ngoái. Mở tập hồ sơ, đọc đến dòng chữ: “Bé gái khoảng 7 tuổi, được tìm thấy tại khe suối bản Nưa sau trận lũ ngày 13/9, không rõ thân nhân, trên cổ tay đeo vòng bạc khắc chữ ‘Thảo An.’”
Tôi ngồi phịch xuống ghế. Cảm giác như cả vũ trụ co lại, rồi vỡ òa.
Tôi viết thư tay gửi mẹ nuôi, xin bà gửi giúp tôi giấy tờ nhận nuôi năm xưa. Trong thư tôi chỉ nói là có việc quan trọng, cần xác nhận gấp. Ba ngày sau, tôi nhận được thư bà: “Ngày con được đưa từ trại trẻ về, tay đeo chiếc vòng bạc, bên khắc hai chữ ‘Thảo An’ – bà đã luôn nghĩ đó là tên con.”
Tôi khóc. Bao năm sống trong sự côi cút ngầm, hóa ra tôi chưa từng thật sự một mình.
Tôi gặp Hà lần nữa dưới gốc phượng già sau sân trường. Nó đang vẽ một căn nhà, bên trong có hai người – một lớn, một nhỏ, đều cười. Tôi ngồi xuống bên cạnh:
— Nếu một ngày, có ai đó nói với em rằng em còn người thân, em có vui không?
Nó ngước mắt nhìn tôi:
— Có chứ… Nhưng chắc chỉ có trong truyện thôi anh ạ…
Tôi đặt chiếc vòng của mình bên cạnh vòng của nó.
Nó mở to mắt. Ngơ ngác.
Tôi nghẹn ngào:
— Anh tên thật là An. Chiếc vòng của em… là chiếc còn lại trong cặp vòng song sinh mà mẹ từng làm cho hai đứa mình. Chúng ta là anh em.
Nó sững sờ. Rồi òa khóc, như thể cả tuổi thơ thiếu hụt được lấp đầy trong một khoảnh khắc.
Tôi đưa Hà về thành phố. Mẹ nuôi tôi – giờ là bà ngoại của Hà – khóc không ngừng khi ôm con bé vào lòng.
Có những mảnh ghép tưởng như đã mất, hóa ra vẫn ở đó, chỉ chờ một mùa hè xanh – và một phép màu mang tên gia đình.