Tôi tên Hưng, 32 tuổi, công nhân xây dựng, lúc ấy vợ tôi mới sinh con đầu lòng được hai tuần.
Vì điều kiện kinh tế chưa khá, nên vợ tôi – Lan – về quê ở cữ tại nhà mẹ chồng cho đỡ tốn. Tôi ở lại thành phố làm thêm, cuối tuần tranh thủ về. Thú thực, tôi tin mẹ mình, tin rằng bà sẽ chăm con dâu chu đáo như từng chăm tôi thuở bé. Nhưng tôi đã sai. Và cái sai ấy, tôi chỉ nhận ra… sau một bát cơm.
Hôm ấy tôi tan ca sớm, chạy vội về nhà. Cả ngày làm nặng, người đói lả. Bước vào nhà, tôi nghe tiếng con khóc vẳng ra từ buồng trong. Mẹ tôi đang ngồi coi tivi, bấm điện thoại, chẳng buồn ngó vào. Tôi hỏi: “Mẹ, Lan đâu ạ?”
Bà hờ hững đáp: “Trong buồng. Lại làm nũng con đấy. Đẻ có đứa thôi mà yếu ớt quá.”
Tôi chẳng để tâm. Mở nắp nồi cơm, chỉ còn nửa bát. Bên cạnh là đĩa cá kho đen sẫm, mùi hơi khét, và chén canh đã nguội ngắt. Đói quá, tôi vơ lấy bát cơm của vợ đang để trên mâm, nghĩ bụng “chắc thừa, ăn tạm miếng”.
Nhưng vừa đưa miếng cơm vào miệng, tôi sững lại. Một mùi chua nồng sộc lên mũi. Nuốt chưa kịp, bụng tôi quặn lại, buồn nôn dữ dội. Tôi vội lao vào nhà vệ sinh, cố nôn hết ra, miệng đắng ngắt.
Mẹ tôi chạy theo, mặt nhăn nhó: “Gì mà ồn ào thế hả con?”. Tôi chỉ vào bát cơm, giọng run run: “Mẹ… cơm này… ôi rồi. Cả cá cũng thiu, mùi chua loét.”
Bà nhíu mày, quắc mắt: “Ôi thì sao? Ăn vẫn được. Mày tưởng đẻ thì phải ăn sơn hào hải vị à?
Ngày xưa tao đẻ ba đứa, có gì mà ăn đâu. Cứ cơm nguội với cá kho mặn vẫn sống, vẫn khỏe đấy thôi!”
Tôi chết lặng. Trong buồng, tiếng con khóc yếu ớt. Tôi chạy vào – Lan đang ngồi tựa tường, gương mặt tái xanh, đôi mắt trũng sâu, tay run run bón cơm cho chính mình. Trước mặt cô là cái mâm cơm nguội, đúng món tôi vừa ăn phải.
Tôi sững người, nghẹn giọng: “Em… em ăn cái này à?”. Lan cười nhạt, nước mắt rơi: “Em không dám bỏ, mẹ nói phí. Em sợ bà mắng… nên cố ăn cho hết.” Tôi quỳ xuống, nắm tay vợ, cảm giác tội lỗi ập đến. “Sao em không nói với anh? Ăn thế này thì lấy đâu ra sữa cho co bú. Thẻn nào con mình cứ khóc suốt, nửa tháng nay không tăng được lạng nào”.
Cô khẽ đáp, giọng yếu như gió thoảng: “Anh đi làm cực khổ, mẹ anh thì khó. Em… chỉ muốn yên ổn.”. Câu nói ấy khiến tim tôi thắt lại. Tôi quay sang nhìn mẹ, giọng không còn giữ nổi bình tĩnh: “Mẹ! Vợ con mới sinh, phải ăn đồ nóng, sạch, sao mẹ để con dâu ăn cơm ôi?”
Bà gắt: “Lại bênh vợ à? Ở nhà ăn bám mà còn bày đặt đòi hỏi. Cho nhịn vài bữa biết điều hơn. Đẻ đái gì yếu như sên, ăn thế cũng ốm được!”
Tôi nắm chặt tay, cố kiềm cơn giận. Bà là mẹ tôi, nhưng tôi không thể im. “Mẹ, nếu mẹ nghèo, con không trách. Nhưng mẹ vô tâm thế này thì con không chịu nổi. Vợ con không ăn bám, cô ấy sinh cháu của mẹ đấy! Mỗi tháng con cũng gửi mẹ 5 triệu mà. Nếu thiếu thì mẹ bảo con gửi thêm tiền chứ sao mẹ lại cho vợ con mới sinh ăn uống thế này. Rồi vợ con bệnh, con con bệnh thì con biết làm sao?”.
Bà trợn mắt: “Mày định cãi mẹ à? Nếu thương nó thế thì dọn đi! Đưa vợ con mày ra ngoài mà ở. Nhà này không nuôi được người yếu đuối đâu!”
Câu nói ấy như dao cứa vào lòng. Tôi nhìn quanh – căn nhà tôi từng lớn lên giờ sao thấy lạnh lẽo đến thế. Tôi bế đứa nhỏ, dìu vợ dậy. “Đi, Lan. Chúng ta đi. Từ giờ anh không để em chịu khổ nữa.”
Đêm hôm ấy, tôi thuê tạm một căn phòng trọ nhỏ bên kia cánh đồng. Mưa tạt qua khe cửa, giường ẩm, tường mốc, nhưng Lan ôm con cười: “Chỗ này vẫn ấm hơn nhà mẹ chồng anh.”
Tôi siết chặt tay vợ, nghẹn lời. Tôi không giàu, nhưng ít nhất tôi hiểu: Một người phụ nữ sau sinh cần được yêu thương – không phải “thử thách” bằng cơm ôi và lời cay nghiệt.
Những ngày sau, tôi nhận thêm ca đêm, làm đủ việc để lo thuốc, sữa, đồ ăn cho vợ. Lan dần khỏe hơn, da dẻ hồng lại. Mỗi lần thấy cô ăn bát cháo nóng, tôi lại thấy ấm trong lòng – vì ít nhất, cô không còn phải ăn thứ “thừa” của người khác.
Một tháng sau, mẹ tôi đến trọ tìm. Bà đứng ngoài cửa, cầm túi trái cây, ánh mắt chùng xuống. “Mẹ sai rồi. Hôm đó mẹ nóng. Mẹ tưởng chúng mày còn con nít…”
Tôi im lặng. Lan bước ra, cúi chào: “Con không giận mẹ. Nhưng con xin mẹ, đừng bắt con quay về. Con sợ…”. Bà cúi đầu, nước mắt rơi. Lần đầu tiên trong đời, tôi thấy mẹ mình yếu đuối đến vậy.
Từ đó, chúng tôi ở lại phòng trọ cũ, tuy nghèo nhưng yên bình. Mỗi sáng tôi đi làm, Lan ở nhà trông con, nấu ăn. Bữa cơm tuy giản đơn, nhưng lành, sạch, và được nấu bằng tình thương – không phải sự tiết kiệm tàn nhẫn.
Có những nỗi đau không đến từ đói nghèo, mà đến từ lòng vô cảm. Và đôi khi, một bát cơm ôi cũng đủ để con người ta nhận ra: nhà không chỉ là nơi có mái che – mà là nơi có tình thương.
